گل نسترن چه خواصی دارد؟
گل نسترن درختچه کوچکی است با ارتفاع حداکثر ۳ متر و برگ هایی شامل ۵ تا هفت برگچه دندانه دار که به شکل بیضی نوک تیز بوده و گلها به رنگهای گلی (قرمز اندک رنگ)، سفید تجربه میکند گلی و یا سفید هستند. از میوه گل نسترن به عنوان غنیترین مأخذ ویتامین سی یاد شده که ۲۰برابر لیمو ویتامین سی دارد.
این گل زیبا و خوش عطر لبریز از خواص دارویی است که مازاد بر آن رب ویژه خوردنی نیز از آن مهیا میشود که میتواند جایگزین رب انار جهت استفاده در خوراکیها باشد؛ در ذیل به معرفی این گل و خواص آن میپردازیم.
گل نسترن یا dog rose بنام علمی rosa canina که در کتابهای قدیمی بنام نسرین، نسترن و نستر نیز نامیده شده، درختچه کوچکی است که در حاشیه جنگلها، چاهها و گودالهای آب میروید؛ نهنج گل بعد از رشد به جسم کوزه مانند و قرمزرنگی مبدل میشود و قسمت داخلی آن الیاف ظریف و باریکی دارد که میوههای فندقهای درون کوزه را در بر میگیرد، گل نسترن بایست گفت نقطههای ایران بطور خودرو میروید و قسمت مورد کاربرد این گل، کوزههای مذکور است که به هیپس مشهورند.
میوه گل نسترن حاوی ویتامین c است.
بکارگیری میوه گل نسترن (R canina hips) در قرون وسطی رواج داشت و زمانی میان عامه مردم برای بیماریهای قفسه سینه مصرف میشد؛ میوه این گل که به آن میوه گل قرمز یا رز نیز گفته میشود، مأخذ طبیعی ویتامین C است که سبب کاربرد وسیع آن در مکملهای ویتامین طبیعی، چای و محصولات متنوع دیگر از جمله سوپ و مارمالاد شده است؛ گرچه این محصولات، از نظر تاریخی، مکمل غذایی به شمار میآمدند ولی به عنوان داروی ملین و ادرارآور نیز مصرف شده اند.
پیشتر، میوه رز به عنوان آشامیدنی قوت بخش برای اطفال هم چنین به منظور مزه دهنده در چای و مربا استفاده میشد.
ترکیبات میوه گل نسترن
میوه تازه گل نسترن (میوه گل سرخ) حاوی ۵/۰ تا ۷/۱ درصد ویتامین سی است که ترکیبی از آسکوربیک اسید و هیدروآسکوربیک اسید است؛ میزان ویتامین C میوه خشک حاضر در بازار، احتمال دارد مختلف باشد، در آزمایشی که با روش رنگ سنجی و تین لایه کروماتوگرافی انجام گرفت، معین شد کاهش ویتامین C بستگی به میزان خرد کردن و ذرات این میوه دارد به عنوان نمونه در حالتی که میوه فقط نصف شود، میزان ویتامین C موجود در آن بعد از یکسال و نیم نصف میشود، در حالیکه چنانچه خرد شود، بعد از ۶ ماه صددرصد ویتامین C آن از میان میرود.
در برخی منابع از میوه گل قرمز به عنوان غنیترین مأخذ ویتامین C یاد شده است؛ مرکبات ۵۰ میلی گرم، بروکلی خام و کیوی حدود ۱۰۰ میلی گرم، بعضی سبزیها مناطق گرمسیری ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم، میوه گل قرمز ۱۲۵۰ میلی گرم، آسرولا ۱۰۰۰ تا ۲۳۳۰ میلی گرم و مارجون ۳۱۵۰ میلی گرم در هر صد گرم ویتامین C دارند؛ میوه این گل ۲۰ برابر لیمو ویتامین C دارد.
میوه گل نسترن یا همان میوه گل قرمز هم چنین حاوی ویتامینهای A۱، B۱، B۲، B۳ و K است؛ از دیگر ترکیبات این میوه، پکتین (۱۱ درصد)، تاتنها (۲ تا ۳ درصد)، اسید سیتریک و اسید مالیک، فلاونوئیدها، رنگدانههای زرد و قرمز مخصوصاً کاروتنوئیدها، وانیلین، اسانس و قندها را میتوان نام برد.
داروشناختی و اثرات اساسی و مهم میوه گل نسترن
ویتامین C یک مکمل غذایی است و بعنوان ضد اسکوربوتیک مصرف میشود؛ برای جبران کمبود این ویتامین میتوان از میوه این گل استفاده کرد؛ متأسفانه زیرا ممکن است میزان فرآوانی از ویتامین سی هنگام خشک نمودن یا تهیه محصول از میوه گل نسترن از میان رود، میزانی ویتامین C تصنعی به این محصولات افزوده میشود که روی پکیج بندی آنها ذکر نمیشود؛ در حالتی که میوه این گیاه به صورت تازه استفاده شود، دارای میزان فرآوانی ویتامین است که مستقیماً جذب بدن میشود، میوه این گل، ادرارآور و مسهل است و از آن به منظور کاستن تشنگی، کاستن از تورم و التهاب معده و نیز به عنوان مزه دهنده و هم چنین، تهیه مربا استفاده میشود.
مسهل بودن این گیاه به خاطر اسید مالیک، اسید سیتریک، گلوکوزیدهای پورگاتیو، مانند مولتی فلورین A و B و پکتین موجود در آن است.
سمّیت و پیامدهای جانبی میوه گل نسترن
مصرف خوردنی میوه این گل، هیچگونه مسمومیتی ایجاد نمیکند و یکصد گرم از آن حاوی بیشتر از ۱۲۰۰ میلی گرم ویتامین C است؛ مصرف مقادیر اندک آن هیچ عارضهای در بر ندارد و در مورد استفاده میزان فراوان و طولانی آن هم گزارشی ارائه نشده است؛ در کتب اروپایی، مانند کمیسیون E، عارضههای مصرف میزان فراوان این میوه ناشناخته بیان شده است.
البته کارگرانی که بطور مستمر و مداوم در مواجه با میوههای گل نسترن هستند، احتمال دارد گرفتار حساسیت و اختلالات تنفسی شوند؛ برخی از این عارضههای در حقیقت، حساسیت نیستند بلکه پرزهای ریز میوه گل هستند که مانند پشم شیشه به روی پوست تحریکات مکانیکی پوستی ایجاد مینمایند.
میوه گل نسترن حاوی ویتامین c است.
طریقه و میزان استفاده از میوه گل نسترن
۱ تا ۳ قاشق میوه خردشده را در آبجوش ریخته و پانزده تا بیست دقیقه بگذارید به همان حال بماند؛ سپس آنرا صاف و مصرف کنید؛ این اندازه را میتوان روزی ۳ بار تکرار کرد و مقدار استفاده میتواند بر حسب وزن تا روزی دوازده گرم باشد.
بااهمیتترین خواص میوه گل نسترن
تسکین دهنده درد، ضد اسهال ، ضد اکسیدان، ملیّن، ادرارآور، کاهش دهنده قند موجود در خون ، مسهل، مهارکننده لیپواکسیژناز، مقوی اعصاب و ضد کرم و طبع آن خشک و گرم است.
مملو از ویتامین ث است و میوه خشک آن را بیشتر از یکسال نمیتوان نگه داری کرد.
در دوره بهبودی از دمکرده میوه این گیاه استفاده شود؛ برای جوشانده میوه این گیاه را نبایست زیاد جوشاند.
برای ناراحتیهای لثه و درد دندان از جوشانده این گیاه مزمزه شود؛ به منظور رفع حالت سستی در بدن از جوشانده میوه این گیاه بنوشند.
برای علاج ملتهب شدن کلیه از جوشانده میوه این گیاه استفاده میشود و برای درمان یبوست از مربای گل نسترن استفاده شود.
برای علاج ورم مثانه از دمکرده میوه این گیاه استفاده میشود؛ میوه این گیاه لبریز از کلسیم است.
دمکرده میوه این گیاه تصفیه کننده خون است؛ جهت رفع کردن غم و اندوه ۱۰ گرم میوه این گیاه را در ۳۰۰ سی سی آب خنک به مدت ۳ ساعت خیسانده بعد گرمی داده تا به جوش آید، پانزده دقیقه دم کرده روزی ۳ فنجان بنوشند.
برای درمان اسهال و اسهال خونی ۲۰ گرم میوه این گیاه را در ۵۰۰ سی سی آب خنک به مدت ۳ ساعت خیسانده بعد گرمی داده تا به جوش آید پانزده دقیقه دم کرده روزی ۳ فنجان بنوشند.
برای علاج ضربان قلب ۱۰ گرم میوه نسترن را طی مدت ۳ ساعت در ۳۰۰ سی سی آب خنک خیسانده پس از آن با گرمی ملایم جوش آورده پنج دقیقه جوشانده پانزده دقیقه دم کرده روزی ۳ فنجان بنوشند.
برای علاج حبس البول ۱۰ گرم میوه نسترن را در ۳۰۰ سی سی آبجوش پانزده دقیقه دم کرده پیش از هر خوراک یک فنجان بنوشند.
برای علاج نرمی استخوان و کمبود ویتامین ث یک کیلو میوه نسترن را با ۳۰۰ گرم نبات کوبیده پس از آن با دو لیتر آب آمیخته نموده به مدت ۱۵ روز در یک محل گرم گذاشته بعد صاف نموده پیش از غذا یک فنجان بنوشند.
برای علاج ورم چرکی کلیه از جوشانده و دمکرده میوه نسترن استفاده شود و برای علاج سرماخوردگی و آنفلوانزا از دمکرده میوه نسترن استفاده شود.
برای دور کردن سنگ کلیه ۱۵ گرم میوه نسترن را اول خرد کرده در ۳۰۰ سی سی آب خنک جوشانده پانزده دقیقه دم کرده پیش از غذا یک لیوان بنوشند.
برای علاج سنگ کیسه صفرا از جوشانده یا دمکرده میوه نسترن میل شود.
جوشانده میوه نسترن دور کردن کننده کرم معده است؛ ضماد گل نسترن التیام دهنده زخم است.
بوی نامطلوب بدن را دور کردن میکند؛ افرادی که عرق زیاد میکنند و بوی نامطلوب میگیرند باید تن خود را پس از شستشوی بدن با دم کرده گل و برگ نسترن آبکشی کنند.
خونریزی از سینه را بند میآورد؛ بیخوابی را رفع میکند؛ انقباض ماهیچههای معده را برطرف میکند و معده را تحکیم میکند.
سرعت گردش خون را در پوست زیاد کرده و سبب لطافت پوست میشود؛ برای ترمیم شکستگی استخوان و از بین بردن ورم مقعد، ضمادی از برگ این گیاه درست کرده و روی قسمت شکستگی یا تورم بگذارید.
چون گل نسترن شیرین است، حشرات را به خود جذب میکند مخصوصاً حشره مخصوصی بنام سای نیپس Cynips که در نیش زدن، برجستگیهای کوچکی پوشیده از تار و به رنگ سبز تجربه میکند قرمز در آن بوجود میاورد که بنام «بِدِگار» Bedegar شناخته شده است که خواص طبی با اهمیتی دارد مخصوصاً برای بیماران مسلول، قوی کننده بوده و مانع تعریق میشود هم چنین میزان آلبومین در ادرار را اندک میکند؛ بدگار اثر آرام کننده اعصاب نیز دارد.
برای تهیه عرق نسترن، یک چهارم لیوان از عرق نسترن را با یک لیوان آب آمیخته کرده، سپس آنرا شیرین کنید؛ از این شربت میتوانید چند لیوان طی روز بیاشامید.