پارگی زردپی آشیل به چه دلیل اتفاق می افتد؟
تاندون یا زردپی بافت محکم و فیبر مانندی است که ماهیچه را به استخوان متصل می کند و سبب انتقال نیروی ماهیچه به استخوان می شود. زردپی آشیل بزرگترین و نیرومند ترین زردپی بدن است. زردپی آشیل با حرکات خود موجب می شود تا ما بتوانیم روی پاهای خود بایستیم ، راه برویم ، بدویم یا بپریم. زردپی آشیل در انتهای خود به استخوان پاشنه پا وصل می شود و انقباض عضله سه سر به کمک زردپی آشیل موجب می شود مچ و کف پا به سمت پایین حرکت کند. پارگی زردپی آشیل یا خراش آن از جمله آسیب هایی است که می تواند فرد را درگیر کند. زیبان دات کام در این نوشته به موضوع پارگی زردپی آشیل پرداخته است.
تاندون یا زردپی آشیل قویترین تاندون یا زردپی بدن است. این تاندون موجب اتصال عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس به پشت استخوان پاشنه شده و با انتقال نیرو از طرف عضله به استخوان موجب پایین آمدن پا یا پلانتار فلکشن میشود.
این حرکت دقیقا وضعیتی است که موقع بلند شدن روی پنجه پا انجام میدهیم. پارگی زردپی آشیل بدنبال کشش بیش از حد این تاندون است و میتواند بصورت کامل یا ناقص باشد. این آسیب در هر سنی میتواند ایجاد شود ولی بیشتر در سنین ۵۰-۳۰ سالگی دیده میشود.
همانطور که گفته شد علت اصلی پاره شدن این تاندون وارد شدن کشش بیش از حد به تاندون است و این کشش معمولا در حین بلند شدن روی پنجه پا ایجاد میشود.
در حین ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال، دویدن، تنیس یا شیرجه، ورزشکار به دفعات روی پنجه پا بلند میشود و در حین این عمل عضلات پشت ساق بشدت تاندون آشیل را تحت کشش قرار میدهد. وقتی این کشش بیش از حد تحمل تاندون باشد ممکن است آن را پاره کند.
ورزش هایی که در آنها فرد باید به ناگهان بایستد یا به ناگهان شروع به حرکت کند یا روی پنجه بلند شود کشش زیادی را به این تاندون وارد میکنند. این مکانیسم پارگی بیشتر در ورزشکاران آماتور که بدون آمادگی اقدام به ورزش های سخت میکنند دیده شده و کمتر در ورزشکاران حرفه ای دیده میشود.
پارگی تاندون در حین ورزش بیشتر در کسانی دیده میشود که بدون گرم کردن خود و انجام حرکات کششی مبادرت به ورزش میکنند و یا بعد از خسته شدن شدید عضلات به ورزش ادامه میدهند. محل پارگی معمولا حدود ۶-۲ سانتیمتر بالاتر از مچ پا یعنی در باریک ترین محل تاندون است.
عواملی مانند عضلات پشت ساق سفت، تغییر کردن زمین بازی و کفش نامناسب (پاشنه کوتاه) میتوانند احتمال بروز این آسیب را بیشتر کنند.
مکانیسم دیگری که میتواند موجب پارگی زردپی آشیل شود سقوط از بلندی با کف پا است. در این حالت کف پا به ناگهان و با شدت به بالا و عقب رفته و این وضعیت موجب میشود تاندون آشیل به ناگهان و با شدت کشیده شود که میتواند منجر به پارگی آن شود. افتادن از پله یا نردبان میتواند با این مکانیسم تاندون را پاره کند.
گاهی اوقت ضربه مستقیم به تاندون مانند لگد حریف به تاندون میتواند آنرا پاره کند.
گاهی اوقات هم یک بریدگی عمیق با یک جسم تیز در پشت مچ پا میتواند موجب پارگی زردپی آشیل شود.
گاهی اوقات بافت تاندون به عللی ضعیف شده و با نیروهای کمتری پاره میشود. علل زیر میتوانند تاندون را ضعیف کنند:
- استفاده طولانی مدت از کورتن
- تزریق داروهای حاوی کورتن در نزدیکی تاندون
- بالا رفتن سن
- التهاب تاندون آشیل
- بیماری روماتیسم مفصلی و نقرس
علائم پارگی زردپی آشیل
علائم پارگی زردپی آشیل معمولا بطور ناگهانی شروع میشود. بیمار معمولا یک صدای پاره شدن را در مچ پای خود احساس میکند و دچار درد شدیدی در پشت مچ میشود. درد شدید بزودی تخفیف میابد ولی درد در پشت ساق و مچ پا ادامه میابد. دیگر علائم عبارتند از:
- بیمار در موقع راه رفتن نمیتواند پاشنه خود را از زمین بلند کند
- بیمار نمیتواند روی پنجه خود بلند شود
- تورم و خونمردگی در پشت ساق و پاشنه پا دیده میشود
تشخیص پارگی زردپی آشیل چگونه است؟
تشخیص این پارگی معمولا با صحبت های پزشک با بیمار و معاینه بیمار امکانپذیر است. پزشک بررسی میکند که آیا بیمار میتواند روی پنجه پایش بلند شود یا خیر. همچنین پوست روی تاندون را لمس میکند که ببیند آیا پارگی لمس میشود.
یک تست بالینی برای تشخیص این پارگی تست فشار یا تست تامسون است. در این تست بیمار به شکم خوابیده و زانوی طرف مبتلا را خم میکنند. سپس پزشک عضلات پشت ساق را فشار میدهد و سپس بررسی میکند که آیا با فشار این عضلات مچ پای بیمار به سمت کف پا خم میشود یا خیر. اگر مچ پا خم نشد میتواند علامتی دال بر پارگی زردپی آشیل باشد.
تست دیگری که ممکن است پزشک انجام دهد تست سوزن است. پزشک یک سوزن را از راه پوست به داخل تاندون آشیل بالاتر از جاییکه حدس میزند پاره شده باشد فرو کرده و سپس مچ پای بیمار را بالا و پایین میکند. در صورت سلامت تاندون، انتهای بیرونی سوزن به بالا و پایین میرود ولی در صورت پارگی زردپی آشیل با حرکت دادن مچ پا سوزن به بالا و پایین نمیرود.
تست دیگر تست فشار است. در این روش بیمار به شکم خوابیده و پزشک دستگاهی را که با آن فشار خون بیماران را میگیرند به دور ساق بیمار بسته و آنرا تا نیمه از هوا پر میکند. در صورت سلامت تاندون، با حرکت دادن مچ پا به بالا و پایین باید مقدار فشاری را که دستگاه نشان میدهد کم و زیاد شود و در صورت پاره بودن تاندون این فشار با حرکت مچ پا تغییر نمیکند.
در صورت شک به وجود پارگی زردپی آشیل میتوان از سونوگرافی یا ام آر آی استفاده کرد. گاهی اوقات تشخیص پارگی زردپی آشیل واقعا مشکل شده و پزشک نمیتواند در روزهای اول آنرا تشخیص دهد. در این موارد بیمار باید بعد از چند روز مجددا معاینه و بررسی شود.
درمان پارگی زردپی آشیل
درمان غیر جراحی
در این روش مچ پای بیمار به مدت ۸ هفته با یک گچ یا اسپلینت بیحرکت میشود تا پارگی خودبخود جوش بخورد. در این موارد معمولا در چند هفته اول مچ پا طوری در اسپلینت یا گچ گذاشته میشود که کف پا به طرف پایین باشد. در این حالت تاندون آشیل تحت کشش کمی قرار داشته و دو سر پارگی به هم نزدیک میشوند.
در این روش معمولا در چند هفته اول بیمار باید با دو عصای زیر بغل راه رفته و پایش را زمین نگذارد.
درمان جراحی
در این روش تاندون آشیل با استفاده از عمل جراحی ترمیم میشود. برای ترمیم آشیل ممکن است از پیوند تاندونی هم استفاده شود. بعد از جراحی مچ پا برای حدود ۷-۵ هفته با اسپلینت و گچ بیحرکت میشود. جراحی ممکن است به روش باز یا بسته انجام شود.
مقالات بعدی مارا در این زمینه دنبال کنید .
محقق و مترجم: نگین رشید زاده