ام آرآی (به انگلیسی: MRI) که مخفف عبارت (به انگلیسی: Magnetic Resonance Imaging) است و تصویرسازی تشدید مغناطیسی نامیده میشود.
MRI راه کاری است که میتوان با یاری گرفتن از آن تصاویر بسیار دقیق و واضحی از اندامهای درون بدن بدست آورد.
ام آر آی و کاربرد آن
از برترین تکنیکهادر جهان پزشکی در شناسایی بیماری ها بکارگیری تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) است که بدون تابش اشعه ایکس میتوان اسکن‌های واضحی از بافتهای گوناگون بدن گرفت.
پدیده تشدید مغناطیسی نخستین دفعه تو سط دو فیزیکدان بنامهای فلیکس بلاچ و ادوارد پارکل بطور جداگانه کشف گردید با این کشف انها در سال ۱۹۵۲ مفتخر به اخذ جایزه نوبل گردیدند.
سرانجام در سال ۱۹۷۰ دکترریموند دامادین به این فکر افتاد که از فراوانی اب در بدن برای تصویر برداری به شیوه تشدید مغناطیسی میشود از
بطور عمده بدن آدم از آب و چربی تشکیل شده است.
آب ۳/۲ وزن کل بدن را دارا میشود و دارای دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن در هر مولکول است.
شیوه و متد کار ام آر آی
مولکولهای چربی نیز به میزان زیادی هیدروژن دارند.
در حالت کلی میزان اتم هیدروژن بدن تقریبا ۶۳ درصد است.
و این اتم که مقدارش افزون‌تر از دیگر عناصر است، دارای سیگنال MRI می‌باشد.
از اونجایی که بین محتوای آب اندامها و بافتها تفاوت وجود دارد، و همین طور در بسیاری از بیماریها رویه زیان رسانی منتهی به تغییر در محتوای آب میشود، این شیوه تصویر برداری بطور وسیع در پزشکی بکار برده میشود.
امواج مورد کاربرد در ام آر آی از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند که ضرری برای بدن ندارد.
این شیوه تصویر برداری دردآور نیست.
طرز عکسبرداری ام آر ای
در ام آر آی اول مریض در یک میدان مغناطیسی قوی قرار گرفته و بعد امواج رادیویی بسوی او تابیده میشود.
بافتهای بدن در پاسخ به این موقعیت امواج رادیویی دیگری را از خود ساطع میکنند.
با اخذ این امواج رادیویی که از تن فرد بیمار ساطع میشود و تحلیل این امواج توسط یک کامپیوتر پرقدرت، تصاویری بر روی مانیتور سیستم ایجاد میشوند که سطع مقاطعی از اندام مورد نظر را نشان میدهند.
طبیبان با بکارگیری این تکنیک ارزشمند توانستند از بافتهای گوناگونی مانند مغز تصاویر واضحی بدست اورند در شکل زیر یک اسکن از سر آدم بروش MRIرا میبینیداگرتوموری در ان باشد ان تومور به صورت لکه‌ای در تصویر ظاهر خواهد شدکه رنگش با بقیه نقطه‌های سر متمایز است. زیرا میزان هیدرژن تومور با میزان هیدرژنهای اطراف فرق میکند بنابراین بعد از تابش امواج رادیویی سیگنالها ودر نتیجه تصویر مرتبط به ان ایجاد میشود در روزگار کنونی طبیبان با بکارگیری این فناوری میتوانند با تشخیص محل لختگی خون در قلب و یا مغز از وقوع سکته در آدم جلوگیری کنند.
بزرگ‌ترین تولید کننده‌های سیستمهای ام آر آی در روزگار کنونی شرکت‌های زیمنس (آلمان)، جی ای (آمریکا)، توشیبا (ژاپن)، و فیلیپس (هلند) می‌باشند.
شیوه تصویربرداری
فردی که مقرر شده است به این شیوه مورد تصویربرداری قرار گیرد نباید هیچ شی فلزی مانند ساعت، انگشتر، مفصل تصنعی و …
داشته باشد.
و یا شی فلزی در نزدیکی سیستم MRI قرار گیرد، زیرا میدان مغناطیسی روی این مواد فرومغناطیسی اثر گذاشته و نه فقط سبب تداخل در امر تصویربرداری میشود،
بلکه میتواند به خود شخص نیز صدمه رساند به همین علت است. که سیستم MRI را در اتاق‌های ویژه‌ای قرار میدهند.
این اتاقها نسبت به امواج الکترومغناطیسی نفوذناپذبرند.
نتیجتا امکان ورود یا خروج برای این امواج وجود ندارد.
بعلاوه لباس مخصوصی را تن فرد بیمار میکنند که هیچ قسمت فلزی نداشته باشد.
در هنگام عمل تصویربرداری فرد باید آرام باشد.
بدین منظور میتوان یک آرام کننده ملایم به وی داد.
بعد او را روی تخت خوابانده و از وی می‌خواهند که به شیوه معمولی تنفس کند.
پس از این که فرد در سیستم قرار گرفت، محل مورد تصویربرداری را با نور مشخص میکنند و اسکن کردن آغاز میشود.
در فواصل هنگامی که اسکن کردن قطع میشود وی میتواند قدری حرکت کند، ولی نه آنقدر که از محل مورد نظر جابجا شود.
فرد در طول اسکن میتواند از طریق دکمه‌ای که در اختیار او گذاشته اند به مسئولین اطلاع دهد، و اسکن کردن متوقف شود.
بعد از تمام شدن کار اطلاعات تصویری به رایانه‌ای داده میشود و رایانه با بررسی اطلاعات، تصویری به وجود میاورد که روی فیلم منعکس میشود.
موارد کاربرد
در روزگار کنونی M R I در تشخیص بخش زیادی از بیماریها و ضایعات اعضاء گوناگون بدن بکار میرود.
از این شیوه میتوان برای تشخیص، درمان و دنبال کردن گذرگاه بیماری استفاده کرد.
به عنوان مثال تمام ناهنجاریهای مغز و نخاع بوسیله MRI نشان داده میشود.
به این شیوه میتوان مشخص کرد که درد کمر به دلیل درد ماهیچه است و یا به دلیل فشار روی عصب می‌باشد.
هم چنین در معالجه و تشخیص و رویه توسعه سرطان از این شیوه استفاده میشود.
موارد کاربرد MRI خیلی است که در اینجا فقط چند نمونه ذکر میشود:
MRI-۱ مغز: M R I در بررسی مغز و نخاع و چشم، گوش و بخش زیادی از دیگر اعضاء موجود در منطقه سر و گردن بکار میرود.
باید یادآور گردید که نخستین بار از این شیوه در برررسی مغز و نخاع استفاده شد و M R I به مقدار فراوانی به یاری متخصصین و جراحان مغزواعصاب آمد.
از این شیوه در تشخیص پاره شدن و جابجایی دیسک‌های بین مهره‌های ستون مهره‌ها ، صدمات و تومورهای نخاع، تومورهای مغز، خونریزی‌ها و علی الخصوص سکته‌های مغزی استفاده میشود.
در بعضی موارد خاص که تشخیص آن برعهده دکتر درمانگر شماست، احتمال دارد احتیاج به بکارگیری ماده گادولینیوم جهت تصویربرداری در شیوه M R I باشد.
در این گونه تصویربرداری، تصاویر بطور کامل تفکیک شده‌ای از قسمتهای گوناگون ساختار مغز گرفته میشود. وضعیت افراد مبتلا به سردرد حمله‌ای و ناگهانی؛ کاستی و دوبینی، با MRI مغز قابل بررسی است. MRI مغز برای تکمیل تصویربرداری بوسیله سی تی اسکن و در مواردی نامشخص بودن تصاویر دریافتی بوسیله سی تی اسکن هم استفاده میشود.
۲- MRI ستون مهره‌ها: بطور معمول برای بررسی بیرون زدگی یا تورم غیرعادی دیسک، تنگ شدن و رنجش کانال میانی ستون مهره‌ها استفاده میشود.
افزون بر این، این نوع تصویربرداری بهترین روش به منظور وارسی وضعیت آسیب‌ها و مشکلات عودکننده (بازگشت کننده) ستون مهره‌ها در بیمارانی است که مورد عمل جراحی ستون مهره‌ها قرار گرفته اند.
MRI-۳ استخوان و مفصل‌ها: در این گونه تصویربرداری، وضعیت تمام استخوان‌ها و مفصل‌ها، حتی ساختارهای نرم علی الخصوص بخش‌های متصل به آنها قابل بررسی است.
وضعیت تاندون‌ها، رباط‌ها، عضلات، غضروف‌ها و زیان‌های محتمل استخوان‌ها نیز با این تصویربرداری مورد وارسی قرار گیرد.
MRI-۴ حفره شکم: بطور معمول هنگامی که بکارگیری سی تی اسکن و اولتراسون جواب گوی نیاز دکتر برای شناسایی بیماری نباشد، از MRI حفره شکم به منظور وارسی دقیق وضعیت اندامهای درونی حفره شکم استفاده میکنند.
شاخص‌ترین کاربرد MRI حفره شکم، بررسی وضعیت کبد، غده‌های فوق کلیه و پانکراس است.
MRI- ۵ویژه سیستم گردش خون: MRA، MRI خاص سیستم جریان خون و بررسی وضعیت قلب و رگ هاست
رگ‌های در ارتباط با گردن (کاروتید) و مغز نیز با این نوع MRI بررسی میشوند.
به منظور وارسی وضعیت رگ‌های محوطه شکم، علی الخصوص رگ‌های مرتبط به کلیه‌ها نیز از MRA استفاده میکنند.
سام آر آی تصویربرداری به روش تشدید مغناطیسی با MRI، روش دیگری برای تصویربرداری از اندامها و ساختارهای درونی بدن با یاری امواج مغناطیسی و امواج رادیویی است.