علائم فیبروم رحمی چیست؟
فیبرومها تودههای عضلانی هستند و منشاء آنها بافت عضلانی رحم است. حدود نود وپنج درصد موارد این تودهها خوشخیم هستند و درصد بدخیمی در آنها خیلی اندک است، اما این تودههای خوشخیم گاهی مشکلاتی برای بانوان ایجاد میکنند.
شیوع فیبروم رحمی بین جمعیت زنان زیاد است و در خانوادههایی که مادر یا خواهر فیبروم دارند، احتمال اینکه سایر خانمهای هم ژنتیک با اونها فیبروم داشته باشند، فراوان است با بالارفتن سن یعنی بعد از ۴۵ سالگی نیز میزان شیوع افزایش پیدا میکند. البته در برخی از خانمها رشد فیبروم از سن بالغ شدن شروع میشود.
فیبرومها چند نوع هستند؟
فیبرومها انواع و اندازههای گوناگون از چند میلیمتری و منتشر تا فیبرومهای بسیار بزرگ دارد.
فیبرومهای منتشر ممکن است سبب بزرگی رحم شود. گهگاه هم فیبروم بزرگ است و سبب نامتقارن شدن رحم میشود.
ولو در معاینه ممکن است تودههای داخل شکم بهدست بخورد. فیبرومها در قسمتهای مختلف رحم رشد میکنند.
۱_ فیبرومهایی که در لایه بیرون رحم هستند. چنانچه اندازه این فیبرومها از ۵-۴ سانتیمتر بیشتر گردد، بیمار ممکن است حس درد و سنگینی در لگن داشته باشد اما این نوع از فیبروم سبب ازدیاد خونریزی نمیشود.
۲_ فیبرومهایی که در لابلای عضلات رحم رشد میکنند. هرچقدر فاصله این فیبرومها به مخاط رحم نزدیکتر باشد، احتمال افزایش خونریزی بیشتر خواهد شد.
۳_ فیبرومهایی که درست زیر مخاط رحم هستند. این فیبرومها «ساب موکوس» نام دارند و عموما با خونریزیهای شدید، درد زیاد هنگام خونریزی (عادت) ماهیانه و لکهبینی همراه هستند.
علامت فیبرومها چیست؟
در معاینه و شرححال، بیماران اغلب از خونریزی زیاد، درد زیاد هنگام خونریزی (عادت) ماهیانه، لکهبینی و گهگاه هم بزرگی شکم شکایت دارند، ولی برای تشخیص قطعی فیبروم سونوگرافی و گهگاه هم امآرآی کمک کنندست. در سونوگرافی تعداد، ابعاد و مکان فیبروم مشخص میشود.
کدام فیبروم پرخطر است؟
برخی از فیبرومهای رحمی ممکن است رشد ثابتی داشته باشند و ماهها و سالها تغییری در آنها ایجاد نشود، اما برخی از فیبرومها رشد قابلملاحظهای دارند. معمولا این رویه رشدی پزشکان را از این بابت که احتمال بدخیمی مطرح باشد، نگران میکند و چنین بیمارانی باید خیلی دقیقتر در کنترل قرار بگیرند.
نحوه کنترل فیبروم
گاهی فیبروم آنقدر بیعلامت است که بیمار اصلا به طبیب مراجعه نمیکند و تنها در سونوگرافی بهطور اتفاقی کشف میشود. بطور معمول این بیماران هم بعد از کشف فیبروم پسندیدهتر است پیگیری شوند، به عنوان مثال هر ۶ ماه تا یکسال یکبار برای انجام سونوگرافی رجوع نمایند. البته سونوگرافیهای قبلی هم بایست موجود باشد. چنانچه فیبروم ناگهان رشد سریعی یافت، حتما بایست با جراحی برداشته و به آزمایشگاه پاتولوژی یا آسیبشناسی فرستاده شود.
فیبرومهای بزرگ مشکلساز هستند
موارد دیگری که شاید فیبروم برای مریض مشکلساز شود، بزرگی زیاد (به شکل توده لگنی که شاید شبیه بارداری ۴ماهه باشد) و دردهای شدید و فشار لگنی، فشار روی مجاری و حالبهای ادراری، فشار روی روده و اشکال در دفع مزاجی و خونریزی زیاد و غیرقابلکنترل است، به طوری که بیمار را دچار کمخونی میکند. درمان چنین فیبرومهایی خارج نمودن آنهاست.
وقتی فیبروم باعث خونریزی میشود با عمل هیستروسکوپی یعنی با دوربین وارد رحم میشوند و فیبروم تراشیده و برداشته میشود.
فیبرومهایی که خارج از حفره رحم و مشکلساز هستند بایست با عمل لاپاراسکوپی (باز کردن دیواره شکم) برداشته شوند. چنانچه اندازه قابلملاحظه نباشد و فیبروم در دسترس باشد میتوان با عمل لاپاراسکوپی آن را خارج کرد.
آمبولیزاسیون فیبروم چیست؟
روش دیگری هم به نام آمبولیزاسیون وجود دارد که در آن پزشک از شیوه عروق کشاله ران، کاتتر یا لولههای باریکی را عبور میدهد. این لولهها به یاری دستگاه ایکسری وارد شریان رحمی و عروقی که وظیفه خونرسانی به فیبروم را دارند، میشوند و مادهای داخل رگهای خونرساننده به فیبروم میشود تا رگ را مسدود کند. درواقع، حالت آمبولی ایجاد میشود و با قطع خونرسانی تغذیه فیبروم قطع و اندازه فیبروم کوچک میشود. این کار در مراکز مجهز رادیولوژی که دارای تجهیزات لازم هستند، انجام میشود.
چه وقتی هیسترکتومی لازم است؟
وجود هر میومی به معنای هیسترکتومی یا خارج نمودن رحم نیست. هیسترکتومی آخرین راه درمانی است و در موقعیتهایی که رشد فیبروم بسیار زیاد است، فیبرومهای متعدد وجود دارد، خونریزی زیاد است یا مریض در د دارد و به هیچیک از درمانهای معمول جواب نمیدهد، هیسترکتومی ضرورت پیدا میکند. هیسترسکوپی باید زمانی انجام پذیرد که خانم دیگر خواهان بارداری نباشد، به جز این که واقعا مورد اورژانسی دیگری مطرح باشد.
فیبروم بعد از یائسگی
رشد فیبرومها با وضعیت هورمونی زن در رابطه است. به همین سبب شیوع آنها در دوران باروری است و با یائسگی بخش زیادی از فیبرومها از بین میروند یا بسیار کوچک میشوند. چنانچه فیبرومی بعد از سن یائسگی از دید اندازه ثابت بماند یا بزرگتر شود حتما بایست به جراح یا متخصص زنان فرستاده شود.
بارداری و فیبروم
با وجود فیبروم بارداری اتفاق میافتد ولی فیبرومهایی که در محل لانهگزینی جفت قرار دارند، ممکن است مانع بارداری یا باعث سقط جنین، زایمان زودتر از موعد و خونریزی در حین حاملگی شوند. معمولا فیبرومها در حاملگی بهدلیل افزایش هورمونهای زنانه بزرگتر میشوند و میبایست در هر سونوگرافی شکل و اندازه فیبروم مورد وارسی قرار گیرد. چنانچه خانمی فیبروم دارد و جفت به آن چسبیده یا کنار آن است، تشخیص آن با اهمیت است. هرچه فاصله جفت از فیبروم افزونتر باشد , خطرهای احتمالی کمتر خواهد شد.
برداشت فیبروم هنگام سزارین
فیبرومها تودههای پرخونی هستند و در حاملگی پرخونتر هم میشوند. عمل سزارین به تنهایی سبب از دست رفتن زیاد خون از بیمار میشود. چنانچه فیبروم در همین حین برداشته شود، میزان خونریزی خیلی شدیدتر خواهد شد و ممکن است نیاز به تزریق خون باشد و حتی سلامت مادر بخطر بیفتد.
حتا گه گاهی شدت خونریزی آنقدر زیاد است که دکتر برای نجات جان بیمار مجبور است رحم را خارج کند. چنانچه فیبروم کاملا دردسترس و پزشک هم مطمئن باشد خطری وجود ندارد میتوان فیبروم را همراه با سزارین خارج کرد. خانمهای بارداری که فیبروم دارند پسندیدهتر است وضع حمل واژینال (طبیعی) را انتخاب کنند، به جز این که فیبروم آنقدر بزرگ شده باشد که بازدارنده عبور جنین از مجرای زایمانی شود. خانمهایی که فیبروم دارند، معمولا بعد از وضع حمل ممکن است خونریزی شدیدی داشته باشند. این افراد قطعا بایست در کنترل باشند تا خونریزی کنترل شود.
فیبرومهای خبرساز
فیبرومها تودههای عضلانی هستند که ندرتا ممکن است رشد غیرعادی یعنی در حد چند کیلوگرم پیدا کنند، اما چند سال قبل از بدن یک خانم هندی فیبرومی با وزن حدود ۱۳ کیلوگرم خارج نمودن د. معمولا رشد فیبروم تا این اندازه در خانمها ی مشاهده میشود که دستیابی به پزشک ندارند یا به دلیل ترس و غیره دیر مراجعه میکنند. فیبرومهای بزرگ میتوانند به احشای لگنی مانند مسیرهای ادراری، کلیهها، مثانه و رودهها فشار وارد کنند.
تندرستی بدن احتباس ادرار یا یبوست، درد، احساس سنگینی و غیره از نشانههای شایعی هستند که بدلیل فشار توده در لگن ایجاد میشوند. خانمها باید جسم خود و تغییرات آن را بشناسند. بزرگی بیدلیل شکم میتواند علامت هشداری باشد برای اینکه احتمالا توده یا عارضهای درون بدن وجود دارد. هرچقدر زودتر مراجعه شود، احتمال تشخیص زودتر و بدنبال آن درمان موفقتر خواهد بود.
با زیبان همزاه باشید، در مقالات بعدی بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.