عارضه‌های اجتماعی مصرف غیرمنطقی و بی رویه دارو
با وجود آنکه بارها سفارش شده است که پیش از استفاده هر دارو بنام دارو و مطالب سفارش شده روی پکیج بندی آن و بروشور درون جعبه دقت کنید و دکتر یا دارو ساز را از موردهای و بیماریهای خاص خود یا استفاده از دارو های دیگر، به منظور پرهیز از تداخلات دارویی و کاهش اثرات مثبت درمانی آن آگاه کنید، ولی در بخش زیادی اوقات نسبت به این موارد بی توجه هستیم.
ما عادت کرده ایم تا سرمان درد گرفت، برویم سر بسته داروها، یک مسکن یا هر داروی دیگری را برای خودمان تجویز کنیم تا حال مان خوب شود.
حتی نمی‌دانیم این دارو چه عوارضی دارد، برای چه تجویز میشود، کارکردش چگونه است و در چه شرایطی باید استفاده شود.
طبیعیست که استفاده از دارو های شیمیایی در سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته و بشر سعی میکند به علت کمبود وقت، سریع‌ترین روش درمان دردهایش را بدست آورد، غافل از اینکه احتمال دارد نداشتن شناخت درست نسبت به مصرف درست داروها، سبب از میان رفتن سلامتی بدن و صرفا آرام شدن درد مختصری باشد که فکر می‌کردیم برای مان زیانبار است.
برای دانستن رازهای این مصرف کردن‌های غلط، با یک دکتر داروساز به گفتگو نشسته ایم تا نظرات ایشان را درباره مصرف‌های نامطمئن بدانیم.
استفاده بی رویه از داروها
اساسا عقیده شما درباره مصرف مستمر و یکسره دواها و داروهای شیمیایی چیست؟
– در این مورد باید مورد بررسی قرار گیرد. که دارو هرگز برای چه احتیاجی کشف شده و توسط دکتر تجویز میشود.
قطعا از نگاه علمی، سیر درمان با استفاده از دارو محتمل است به نتیجه برسد و البته گذرگاه قطعی دیگری را تاکنون نتوانسته ایم کشف کنیم ولی بایست مطمئن شد این بیماریها را دکتر متخصص شناسایی کرده و‌بر مبنای شناختی که نسبت به بیماری دارد، دارو را تجویز کرده باشد، بنابراین راه اثربخش برای درمان مریضی‌ها، بکارگیری روش و ترکیب دواهایی است که از طریق دکتر متخصص تجویز شده است.
به شکل مطلق نمی‌توان درباره هر دارویی نظر داد.
این که شاید بدن هر بیماری با عنایت به شرایطی که دارد، نسبت به داروهای متفاوت، واکنش‌های گوناگونی از خود نشان بدهد. و مقاومت‌های متنوعی داشته باشد.به عنوان نمونه بتازگی که مصرف بی رویه داروهای مکمل وزن و اشتها رایج شده، شاهد هستیم که هرروزه تعداد قابل توجهی از مردم به دام داروهای تقلبی می‌افتند که هیچ تاییدیه‌ای از نهاد و ارگان مسئولی ندارند و در بعضی داروخانه‌ها نیز جای تاسف است که به فروش می‌رسند.
بهترین راهنمای شما به منظور خرید داروی مکمل، دکتر متخصص است.
دکتر متخصص با بکارگیری برآیند آزمایش‌های شما میتواند بهترین داروی مکمل را بشما معرفی کند.
مشاوره با دکتر متخصص سبب میشود شما عینا عناصری را دریافت نمایید که اندام تان به آن‌ها احتیاج دارد، آنچه فکر میکنید برای شما پسندیده است.گاهی وقت‌ها نیز مصرف ترکیبی بدون تجویز بعضی از داروها امکان دارد سبب مرگ فرد بیمار و فقدان بازتاب درست و درست بدن شود.
در فرانسه مصرف یک داروی تقلبی ضد چاقی ۱۳۰۰ نفر را کشت.اندکی مصداقی‌تر در مورد این موضوع توضیح بفرمایید.
– به عنوان نمونه بایست به ترکیب ژلوفن ها و آسپرین ها اشاره کرد. دواهایی چون آسپرین در وقت مصرف مصادف با قرص ژلوفن، توانایی دارند امکان خونریزی را در فرد فرد بیمار بالاتر ببرند. مصرف همزمان قرص ژلوفن با دواهایی مانند پیروکسیکام، نالترکسون و دیکلوفناک از دیگر تداخل‌های دارویی قرص ژلوفن و البته پرخطر است. بایست به شما بگویم، داروهای خواب آور آور و آرام کننده همچنین میتوانند در صورت تعدد مصرف بی رویه سبب سکته مغزی و در مواردی منتهی به مرگ شود.
صرف دُز بالای این دسته از داروها میتواند به از دست رفتن هشیاری و حتی مرگ بینجامد.
استفاده زیادتر از حد این داروها در فرد وابستگی روانی و جسمانی نیز ایجاد میکند.
در شرایط اجتماع امروز، اضطراب و نگرانی های بالا سبب موج شدیدی از افسردگی ها شده و این رویه محتمل است به اجتماع زیان جدی برساند.
چندی پیش در سرزمین‌های دیگر نیز مصرف داروهای تسکین دهنده درد سبب مرگ تعدادی شده بود و در کشورمان هم محتمل است بسیاری نسبت به اینگونه مریضی‌ها شناخت لازم نداشته باشند.
مصرف بالای کدئین‌ها یقینا برای خیلی از مردم زیان آور است و حتی میتواند بسترساز مرگ‌های غیرمنتظره د راین اشخاص باشد.
بسیاری از اشخاص به علتی مانند درد زانو یا جراحی این داروها را مصرف میکنند.
گیرنده‌های داروهای شبه افیونی بسیار نزدیک به مراکز لذت در مغز هستند.، بنابراین زمان مصرف این دسته از داروها، نه فقط د رد فرد بیمار میتواند به شکل موقتاز بین رود، بلکه اضطراب و نگرانی و افسردگی فرد بیمار نیز کاهش میابد.
این ایام سردرد ها و کمردرد ها به علل متنوع بسیار فراگیر شده است. مصرفی بی رویه مسکن‌ها، چه عوارضی را برای مریض بدنبال دارد؟
– در حقیقت ما تا به دردی اندک گرفتار می‌شویم، اقدام به مصرف داروهای مسکن بدون تجویز می‌کنیم.
درحالیکه این رویه به بالارفتن حجم مریضی در بدن فرد کمک خواهد کرد و نتیجه‌ای معکوس دارد.
بخش زیادی از اشخاصی که به منظور دریافت این مسکن‌ها به داروخانه رجوع میکنند، بنوعی گرفتار وابستگی به خواب آورها و مسکن هستند.
گاهی حتی ناچار می‌شویم فرآیند مداوا برای قطع این داروها را طراحی کنیم.موضوع با اهمیتی که ضروری است مردم آن را بدانند این است که «کم دانستن» بسیار خطرناک‌تر از «ندانستن» است، به این معنی که چنانچه فردی نداند دارویی که می‌خواهد مصرف کند برای چیست، کم‌تر در آستانه خطر قرار میگیرد.
مردم گمان میکنند که چه تفاوتی دارد که خودشان یک مسکن را استفاده کنند یا دکتر متخصص آن را تجویز نماید. ولی عوامل بسیاری روی گزینش و انتخاب دارو، حتی گزینش و انتخاب ژلوفن یا کدئین، دو دارویی که در ظاهر مسکن هستند موثر است.
سردردهایی داریم که فرد بیمار بدنبال آن به مصرف ژلوفن روی می‌آورد ولی شاید علت این سردرد، خونریزی اندک درون مغز باشد و فرد با خوردن یک ژلوفن سبب بر هم خوردن انعقاد خون شده و خونریزی وسیعی را بوجود آورد.
بنابراین مصرف خودسرانه نه فقط بیماریهای دیگر را پنهان میکند بلکه سبب تشدید بیماری خواهد شد.
مصرف بی رویه مسکن‌ها، خود سبب سردردهای بیشتری میشود.
حس سردرد ی که از استفاده بیش از حد دارو ناشی میشود، شبیه دیگر سردرد های معمول و میگرن است.
اساسا بایست به دنبال راهکاری باشیم که فروش بی نسخه مسکن‌ها به مردم ممنوع شود.
شما در داروخانه‌ها جای تاسف است که به علت نیازهای مالی، انواع مسکن‌ها تا داروهای آرام کننده در اختیار فرد بیمار قرار میگیرد و چنانچه داروی خارجی هم باشد، گویی انگار محدودیتی برای فروش وجود ندارد.
رسانه هایی مانند شما باید بیشتر از گذشته به مضرات مرگبار مصرف دواهای مسکن اشاره کنند.
انسانهایی که به محض احساس درد در قسمت سر، گردن و دیگر نقطه‌های بدن به داروهای مسکن روی می‌آورند، در ریسک خطر کاهش شنوایی هستند. اینها برآیند تحقیقات تازه‌ای است که بدست آمده و نشان میدهد که مصرف بی رویه مسکن‌ها و حتی آنتی بایوتیک ها چه عوارضی دارد. پرداختن به آنتی بایوتیک ها خود مبحثی جداگانه می‌طلبد. پایداری بدن نسبت به این داروها بالاتر رفته و روزانه بیم آن می‌رود که عفونت‌ها در مقابل آنتی بایوتیک ها پایداری بیشتری از خود نشان دهند که در مواردی سبب مرگ میشود.
استفاده بی رویه از داروها
در وضعی که دارویی به غلط مصرف شد و گرفتار مسمومیت شدیم، چه اقداماتی میتواند برای رها شدن از این مسمومیت، کارگشا باشد؟
– باز هم نخستین قدم مراجعه به دکتر متخصص است.
چه اقدامی مهم‌تر از اینکه فرد متخصص نسبت به بیماری شما آگاهی و شناخت پیدا کند.
البته علتهای زیادی برای مسمومیت دارویی میتوان متصور شد.
استفاده زیادتر از حد مجاز، تداخل دارویی یا زمینه هایی که دکتر متخصص نسبت به وجود آن‌ها در فرد بیمار اطلاعی نداشته است، میتواند بسترساز خیلی از بیماریها باشد.سن فرد بیمار، نوع بیماری و هم چنین مکانیزم دور کردن دارو از تن از نکاتی هستند که بایستی در تجویز و مصرف داروها قطعا مورد عنایت قرار بگیرند.
به عنوان نمونه فردیکه کلیه‌اش گرفتار دشوار است، قادر نیست دواهایی را که از راه کلیه دور کردن می‌شوند مصرف کند و چنانچه از چنین دواهایی ولو در دُز پایین میشود از گرفتار مسمومیت میشود.
همین موضوع در مورد استفاده دواهایی که از راه دستگاه گوارش دور کردن می‌شوند از سوی فردی با اختلالات و مشکلات سیستم گوارشی هم صدق میکند.گاهی پیش میاد که به عنوان نمونه من دردی شبیه درد دوستم دارم، آیا طبیعیست که او داروی مصرفی خودش را به من توصیه کند؟ عارضه‌های بکارگیری داروها برای دردهای بظاهر شبیه چیست؟
– اولا شما بی درنگ توصیه دوست تان را رد کنید.
به دکتر رجوع کنید تتا تشخیص درست درباره شما داده شود و بعد شما خود جواب درست را می‌دانید؛ به عنوان مثال متصور شوید سر شما گرفتار دردی شدید شده است، به دکتر مراجعه می‌نمایید و او دستور میدهد به مدت مشخص از یک دارو بهره جویی کنید.
حال دوست شما هم گرفتار سردرد میشود؛ سردردی متعاقب از وجود توموری در سرش.
بکارگیری مسکنی که برایتان تجویز شده، درد دوست تان را نیز کاهش میدهد ولی مانع از شناسایی تومور شده و حتی میتواند منجر به مرگ ایشان شود.
مردم ما به استفاده بیش از حد دارو عادت کرده اند؛ برخی از دکترها هم بی پرداختن به عواقب و عارضه‌های، بیشتر از نیاز فرد بیمار، دارو تجویز میکنند.
این ایام بحث‌های زیادی درباره داروسازی بالینی میشود. این روش چه ویژگی هایی دارد و چه تفاوت هایی با داروسازی کلاسیک دارد؟
– داروسازی بالینی در امتداد همین پرسش هایی که برایتان پیش آمده، به وجود آمده است.
روش قطعی درمانی نیست بلکه شناخت بهترین داروها به شکل منطقی و نگاهی مدرن به بحث دارو و درد است.
در حقیقت با دقت به اینکه شناسایی بیماری ازمهمترین وظایف همکاران محترم دکتر متخصص است که در حقیقت گام اساسی در پروسه کنترل و برخورد با بیماری است، نقش متخصصان داروسازی بالینی در مشاوره یا بر عهده گرفتن امور مرتبط به مداوا دارویی بیماران باعث میشود که مراحل مختلف درمان، تخصصی‌تر شود و وقت بیشتری برای امور تشخیصی در اختیار دکتر متخصص قرار گیرد.
هم چنین از اشتباهات محتمل کاسته و کنترل همه جانبه بهتری را برای بیماران از دید دارویی ایجاد میکند.
این که ما چگونه دارو را مصرف کنیم، چگونه با فرد بیمار وارد تعامل شویم و چگونه بتوانیم در مسیری مستمر روش درمان را برای مریض پیدا کنیم، ازمهمترین نشانه‌های داروسازی بالینی است.
کشتار مسکن‌ها در ایالات متحده
– آمریکا با همه گیری استفاده زیادتر از حد و مرگبار داروهای تسکین دهنده درد مواجه است و میزان مرگ و میر متعاقب از این مسئله در دهه‌های گذشته سه برابر شده و از مجموع مرگ و میر متعاقب از هروئین و کوکائین پیشی گرفته است. بر اساس گزارش مراکز کنترل و جلوگیری بیماریهای آمریکا (CDC) میزان داروهای تسکین دهنده درد حاضر در بازار آنقدر بالاست که هر آمریکایی میتواند دُز استاندارد وایکودین ( استامینوفن کدئین) حاوی هیدروکودون – یک داروی تسکین دهنده درد روانگردان – را هر چهار ساعت برای چهار ماه متوالی مصرف کند.
تامس فریدن، رییس CDC می‌گوید: «متاسفانه خبر وول دهنده این است که ما با همه گیری استفاده زیادتر از حد داروهای نسخه‌ای در این سرزمین و کشور مواجه هستیم ولی همه گیری را میتوان متوقف کرد. هم اکنون اینبار پرخطر داروهای روانگردان و مسکن، بیشتر متعاقب از بی مسئولیتی طبیبان بی مبالات است تا توزیع کنندگان مواد روانگردان »
گزارش CDC بر داروهای تسکین دهنده درد شبه افیونی مانند اکسی کدون، متادون و هیدروکودون یا وایکودین متمرکز متمرکز است که از سال ۱۹۹۹ میزان فروش آن‌ها به داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و مطب طبیبان چهار برابر شده است.
شمار مرگ و میر ناشی از استفاده زیادتر از حد داروهای تسکین دهنده درد شبه افیونی از ۴۰۰۰ نفر در سال ۱۹۹۹ با سه برابر افزایش به ۱۴۸۰۰ نفر در سال ۲۰۰۸رسیده بود.
این داروها شدیدأ اعتیادآور هستند و اشخاص به سرعت نسبت به اثر آن‌ها تحمل پیدا میکنند و ناچار می‌شوند دُز مصرفی شان را بالا ببرند.
استفاده بی رویه از داروها
مایکل لونستین، پزشکی که بیماران را در یک کلینیک درد در لس آنجلس مداوا میکند، می‌گوید: «در مورد بخش زیادی از اشخاص قضیه بدین شکل است که آن‌ها به علت دشواری هایی مانند درد زانو یا جراحی از این دواها استفاده میکنند.
گیرنده‌های داروهای شبه افیونی بسیار نزدیک به مراکز لذت در مغز هستند..
بدین گونه هنگام مصرف آن‌ها، نه فقط درد فرد رفع میشود، بلکه اضطراب ، افسردگی و اضطراب و نگرانی او هم افت پیدا میکنند.
مشکل این است که فرد ناچار میشود هر دفعه، میزان بیشتر و بیشتری دارو مصرف کند تا اثر مطلوب دارو ظاهر شود.
بنابراین فردیکه برای آرام کردن درد خود، با مقدار استفاده دو یا سه قرص وایکودین، خوردن این دارو را آغاز کرده است، احتمال دارد هنگامی به خودش بیاید که هرروزه ۳۰ تا چهل قرص وایکودین مصرف میکند»
مرگ در زمینه چنین افرادی بطور معمول وقتی اتفاق می‌افتد که فرد بیمار به دلیل استفاده بیش از حد از حد این دارو، گرفتار ایست تنفسی میشود، زیرا این داروها مرکز کنترل ساختار تنفسی مغز را مهار میکنند و چنانچه همزمان داروهای ضد اضطراب هم مصرف شده باشد، احتمال مرگ بیشتر میشود.
باید بدانیم.
– بکارگیری داروها بدون مجوز دکتر در سالهای گذشته در سرزمین ما به عنوان رویه‌ای غیرمعمول در کشور باب شده است که جای تاسف است که در بعضی از موارد سبب مرگ و میر شمار خیلی زیادی از هموطنان نیز شده است.
بر مبنای این نگاه غلط است که مسئولیتی سنگین بر عهده و دوش داروخانه‌های سراسر کشور است تا با نگاهی سختگیرانه نسبت به ارائه داروهای بی نسخه اقدام نکنند.البته اینهمه ماجرا نیست و تداخل دارویی که البته روزانه ابعاد تازه‌ای از آن در بخش علمی کشف میشود میتواند سرمنشأ خیلی از اختلالات و بیماریهای تازه باشد که برای شخص مریض بوجود میآید.
به عنوان نمونه میتوان به چند هشدار جدی دارویی زیر به عنوان راهنمای فقدان استفاده خودسرانه از داروها اشاره کرد.قرص تنظیم فشار خون آنالا پریل در حالتی که به همراه مکمل‌های پتاسیم دار استفاده شود سبب میگردد تا تپش قلب به شکل غیرطبیعی به فعالیت خود ادامه دهد.
مصرف داروهای کهش دهنده کلسترول از خانواده «استانین‌ها» در حالتی که با داروی «نیاسین» همراه شود، امکان صدمه دیدن ماهیچه‌ها را افزونتر مینماید.
مصرف شمار متنوعی از داروها به شکل هم زمان میتواند پیامدهای جانبی ایجاد نماید ولی تا وقتیکه فرد بیمار هنگام مصرف به شکل مستمر با دکتر اش مرتبط باشد مشکلی به وجود نخواهد آمد.
نمونه‌های زیادی وجود دارد که چنانچه داروها زیر نظر دکتر و به علل و دلایل بطور کامل واجب و ضروری و لازم مصرف شوند، مشکلی پیش نخواهد آمد.
در ایالات متحده سایتی هم در این مورد راه اندازی شده که اشخاص میتوانند با وارد کردن نام دارویی که مصرف میکنند از خطر پیامدهای جانبی آن و مصرف هم زمان آن با دواهای دیگر مطلع شوند.
در ایران هم البته تلفن گویای مرکز اطلاعات دارویی با شماره ۰۹۶۴۶ پاسخگوی سوالات مردم در این مورد است.