علل و دلایل خمیازه کشیدن
خمیازه یک بازتاب غیرارادی عصبی است که در آن، اول بطور هم زمان وارد کردن هوا به درون شش‌ها و کشیده شدن پرده گوش رخ میدهد و بدنبال آن، بازدم اتفاق میوفتد.
خمیازه کشیدن یک بازتاب طبیعی تن و بدن است که در ظاهر طبیعی و ساده بنظر میرسد.
این در شرایطی است که این بازتاب پیچیده‌تر از آن چیزیست که اغلب افراد گمان می‌برند.
خلاف پلک زدن که برای‌تر کردن چشم‌ها رخ میدهد و عطسه کردن که محرک‌ها را از بینی خارج میکند، کارکرد خمیازه واضح نیست و تا کنون علل گوناگونی برای وقوع این بازتاب بدن تشریح شده است.
چرا خمیازه میکشیم؟
دکتر اندرو گالوپ (Andrew Gallup) یکی از محققانی است که روی خمیازه مطالعه داشته و عنوان میکند که این بازتاب تا کنون بطور جدی بررسی نشده است.
چرا که غالبا اشخاص آن را بی فایده می‌دانند.
تا کنون تصور بر این بوده که خمیازه به عنوان هشداری از طرف بدن است و اعلام میکند که بدن احتیاج به استراحت دارد یا اینکه هوشیاری آن در حال کاهش است.
ولی تحقیقات دکتر گالوپ، این بازتاب بدن را مهم‌تر ارزیابی کرده و عنوان میکند که خمیازه از گرم شدن بیشتر از اندازه مغز جلوگیری میکند.
برای درک فرآیند خمیازه، دکتر گالوپ اول رویه آن را اینگونه شرح میدهد: «خمیازه نوعی باز شدن خیلی زیاد فک‌ها، ورود میزان فرآوانی هوا به جسم و بعد بسته شدن تندتر فک‌ها به همراه خروج هوا است»
کشیده شدن فک‌ها مانند کشیدن دیگر قسمتهای بدن، جریان خون را در آن منطقه افزایش میدهد.
جریان خون مسئله‌ی بسبار با اهمیتی در تنطیم جریان و درجه حرارت خونی است که به مغز وارد میشود و این دو مورد وظیفه‌ای اساسی در تنظیم درجه حرارت کلی بدن را بر عهده دارند.
دکتر گالوپ میگوید علی رغم این که انسان‌ها موجوداتی خون گرم هستند و درجه حرارت بدن و مغز آن‌ها همواره در محدوده‌ای پایدار قرار دارد، چنانچه درجه حرارت مغز را به صورت لحظه‌ای رصد کنیم، متوجه نوساناتی در آن می‌شویم.
او در دنباله میگوید که خمیازه کشیدن سبب کاهش درجه حرارت خونی و کم کردن وزن سمت مغز در حرکت است و این خون خنک‌تر، از گرم شدن بیشتر از حد معمول مغز جلوگیری میکند.
دکتر گالوپ در سال ۲۰۰۷ آزمایشاتی انجام داد و در آن‌ها بسته‌های سرد یا گرمی را به دستان اشخاص می‌داد و مشاهده نمود که بسته‌های سرد سبب کاهش خمیازه در اشخاص می‌شدند.
در پژوهشی که به تازگی انجام شده نیز، این پروفسور اشخاص را در شهرهای گرم و سرد و در فصل‌های زمستان و تابستان مورد آزمایش گذاشته و متوجه شده است که فصل و درجه حرارت هوا، تاثیر مستقیمی بر نرخ خمیازه کشیدن اشخاص دارد.
با دقت به این برآیند، می‌توان علت خمیازه کشیدن پیش از خوابیدن و ابتدای بیداری را نیز تفسیر کرد.
در این زمان‌ها بدن آدم در مواجه با تغییرات جدی دمایی است و با احتمال فراوان احتیاج به عاملی برای تنظیم این دما دارد.
پیش از خوابیدن، بدن گرفتار افت دمایی میشود و با احتمال فراوان این افت دمایی به یاری خمیازه اتفاق میوفتد.
در نخستین ساعات بیداری نیز درجه حرارت بدن در حال بالا رفتن است که خمیازه می‌تواند آن را کنترل نماید.
یک نظریه‌ی دیگر که بنوعی رد شده است، عنوان میکند که خمیازه کشیدن برای ورود اکسیژن بیشتر به جسم اتفاق میوفتد.
دکتر گالوپ این نظریه را بطور کامل رد و عنوان میکند بدلیل آنکه در هنگام خمیازه کشیدن میزان فرآوانی هوا وارد بدن میشود، اشخاص تصور میکنند که این عملی برای یاری به تنفس است.
درصورتیکه این گونه نیست و طی آزمایشات انجام شده، اشخاصی که نیاز بیشتری به اکسیژن داشتند، بیشتر از بقیه‌ی اشخاص به خمیازه نیاز پیدا نکردند.
بعلاوه، ورزش کردن یکی از فعالیت هایی است که احتیاج بدن به اکسیژن را افزایش میدهد و شما هیچ گاه ورزشکاری را نمی‌بینید که درحال فعالیت سنگین و نیاز زیاد به اکسیژن، خمیازه بکشد!
نظریه‌ی دیگر، این بازتاب را یک عمل اجتماعی می‌داند و عنوان میکند که جانورانی مانند انسان‌ها و میمون‌ها که بصورت اجتماعی زندگی میکنند، این عمل را افزونتر انجام میدهند.
البته اثبات هایی هم برای این موضوع وجود دارد.
دکتر گالوپ نیز عنوان میکند که مسری بودن خمیازه می‌تواند علت این نظریه باشد.
مسری بودن خمیازه در حدی است که چنانچه کسی را ببینید که این عمل را انجام میدهد یا آوای آن را بشنوید یا حتی به آن فکر کنید، احتمال دارد خمیازه بکشید.
از طرفی شمار جانورانی که بصورت مسری خمیازه می‌کشند بسیار اندک‌تر از جانورانی است که به علل و دلایل فیزیولوژی این عمل را انجام میدهند و مسری بودن را نمی‌توان علت اساسی این عمل دانست.
صرف نظر از علت خمیازه کشیدن آنچه که مسلم است این بازتاب عملی فرحبخش برای بدن است و از اونجایی که جانوران قبل‌تر از ما مانند میمون‌ها همچین این عمل را تکرار می‌کرده اند، می‌توانیم به مفید بودن این بازتاب طبیعی ایمان داشته باشیم.