کدام نوع دخانیات خطرناک‌تر است؛ سیگار، پیپ یا قلیان ؟
احتمال دارد این پرسش برایتان پیش بیاید که کدامیک از فرآورده‌های دخانی پرخطر ترند و احتمال مبتلا شدن به این سرطان را افزونتر میکنند؟
برای جواب به این پرسش، گفت وگوی ما را با معاون اجرایی جمعیت نبرد با استعمال دخانیات ایران، بخوانید.
ظاهرا سیگار پرمصرف‌ترین محصول دخانی در همه دنیاست. همینطور است؟
بله؛ سیگار جزو یکی از مهلک‌ترین محصولات اعتیادآور ساخته دست بشر است و از برگ کاغذ، فیلتر، توتون و اسانس و مواد نگهدارنده ساخته میشود.
در این میان باید گفت که خطر اساسی را دود متعاقب از استعمال این ترکیب ایجاد میکند.
منظورتان از خطر اساسی چیست؟
ببینید؛ دود دخانیات دارای دو جریان اساسی و کناری است.
جریان اساسی هنگام پک زدن وارد دهان و ریه میشود و جریان کناری در بازه پک زدن‌ها از انتهای سیگار و هنگام بازدم وارد محیط و بعد ریه میشود که این دود از چهارهزار ماده مختلف با آثار آنتی ژنی، جهش زایی، سرطان زایی، دارویی و … تشکیل شده است.
با این وجود، دود دخانیات شامل دو بخش ذره‌ای و گازی است.
بخش گازی ۸۵ درصد دود دخانیات را شکل میدهد و اکسیژن، نیتروژن و مونواکسیدکربن اجزای اساسی آن هستند.
مونواکسیدکربن میل زیادی باری ترکیب با هموگلوبین خون دارد و در رقابت با اکسیژن برای ترکیب با هموگلوبین پیروز میشود.
در نهایت، انتقال اکسیژن به بافتهای بدن کاهش میابد.
بخش ذره‌ای نیز پانزده درصد دود دخانیات را شکل میدهد و نیکوتین و قطران بااهمیت‌ترین مواد شکل دهنده بخش ذره‌ای هستند. با این وجود، نیکوتین ماده اساسی و اثربخش دود دخانیات است که اعتیادآور بوده و با عارضه‌های قلبی-عروقی و ایجاد اختلال در ساختار عصبی همگام است.
خطرات مثلث دخانیات
آیا سیگارهای لایت، همان طوری که کارخانجات سیگارسازی ادعا میکنند، حقیقتأ اندک خطرترند؟
نه! به رغم قرن‌ها نوآوری تبلیغاتی، ادعاهای اغراق گونه، ایجاد ذهنیت بدون خطر بودن یا اندک جلوه دادن خطر برای تندرستی، هیچ شواهد و مدارک مستندی وجود ندارد که نشان بدهد. سیگارهای Light (سبک) یا Mild (ملایم)، اندک ضررتر از سیگارهای عادی هستند و بطور کلی، وجود ۴۰ نوع ماده سرطان زا در دود انواع سیگار به اثبات رسیده است.
چنانچه سیگار را با قلیان سنجش کنیم، به چه نتیجه‌ای می‌رسیم؟ قلیان مضرتر است یا سیگار؟
علی رغم این که قلیان کم‌تر مصرف میشود، ولی حجم دودی که از آن وارد بدن میشود، ۱۰ تا بیست برابر دود متعاقب از استفاده از سیگارت است.
یک نخ سیگار بطور معمول ۵۰۰ سی سی تا هزار میلی لیتر دود می‌سازد، ولی کشیدن یک قلیان کامل، ۱۰ تا بیست لیتر دود ایجاد خواهد کرد.
استعمال یک نوبت قلیان، برابر با استعمال ۷۰ نخ سیگار است.
همچنین سیگار بطور معمول انفرادی مصرف میشود، ولی از یک قلیان صدها نفر استفاه میکنند.
البته این ایام هنگام سرو قلیان در مراکز تفریحی، سر یکبار مصرف قلیان در اختیار مشتریان قرار میگیرد تا اصطلاحا از منتقل شدن مریضی‌ها ممانعت شود، ولی بایست گفت این لوله قلیان است که شامل انواع باکتری و ویروس است و ناقل بیماریهایی مانند سل و هپاتیت است.
نمی‌توان مقدار استفاده اشخاص را نیز نادیده گرفت؛ به عنوان مثال شخصی که روزی ۱ بار قلیان می‌کشد، در قیاس با فردیکه روزی ۱ پاکت سیگار استفاده میکند، شاید زودتر به سرطان ریه مبتلا خواهد شد.
بدترین نوع دخانیات
کدام ضلع مثلث دخانیات، سلامت مصرف کنندگان را افزونتر تهدید میکند: سیگار، پیپ یا قلیان؟
همه شان بنوعی سلامت را به مخاطره می‌اندازند و نمی‌توان گفت یکی از اونها از دیگری مناسب‌تر یا نامطلوب‌تر است، ولی برای بیان خطرهای پیپ باید از سیگار برگ آغاز کنیم.
سیگار برگ در حقیقت تنباکوی پیچیده شده در برگ تنباکو است و عموما میزان تنباکوی این سیگارها چند برابر سیگارهای عادی است و گاهی میزان تنباکوی موجود در سیگاربرگ به میزان ۲۰ سیگار عادی است.
گرچه در مورد مصرف پیپ در قیاس با دیگر محصول‌های دخانی مطالعه‌های پایین‌تر انجام شده است.
با این حال، بیشتر حقایقی که درباره سیگار برگ وجود دارد در زمینه پیپ هم مصداق پیدا میکند.
به عنوان نمونه، دود متعاقب از پیپ در قیاس با سیگار قلیایی‌تر است و پس برای ایجاد اعتیاد بالا به نیکوتین، احتیاج به ورود مستقیم آن به ریه وجود ندارد.
با این وجود، بواسطه میزان بالای تنباکوی استفاده شده در پیپ، مصرف کنندگان و اطرافیان با دودی معادل سوختن چند نخ سیگار مواجه میشوند.
از طرفی، مصرف کنندگان پیپ شانس بالاتری برای مبتلا شدن به بیماریهایی از جمله بیماری انسدادی مزمن ریوی و بدخیمی‌های دهان، سر، گردن، حنجره، مری و ریه دارند.
یعنی نمی‌توان با قطعیت گفت که کدامیک از اینها پرخطر ترند؟
همینطور است، ولی باز هم بستگی به مقدار استفاده دارد.
فرض کنید بخواهیم سه نفر را با شرایط یکسان از دید سن، جنسیت، موقعیت زندگی و … با هم سنجش کنیم که اولی هر روزه یک پاکت سیگار استفاده میکند، دومی مصرف یکسره پیپ دارد و فرد سوم روزی ۱ ساعت قلیان می‌کشد.
قطعا افرادی که پیپ و قلیان می‌کشند، پیش از فرد سیگاری با اشکال مواجه میشوند.
ولی نکته خیلی پراهمیت اینست که در نهایت هر سه این اشخاص، جان خود را بواسطه استفاده از سیگار از دست میدهند یا دست کم اندک‌تر از نفرات دیگر عمر میکنند و سالیان سال بایست با انواع مریضی‌ها و سرطان‌ها دست وپنجه نرم کنند.
مصرف پانزده تا ۲۵ میلیارد نخ سیگار قاچاق در کشور
سالانه نزدیک به ۶۰ میلیارد نخ سیگار بطور میانگین در کشور مصرف میشود، ۲۵ میلیارد نخ از آن ایجاد درون و مشترک است، بیست تا ۲۵ میلیارد نخ وارداتی است که گهگاهی به ۱۵ میلیارد می‌رسد ولی سایر که بین پانزده تا ۲۵ میلیارد نخ میشود قاچاق است.
بنا بر این اگر یک تریلی را آکنده از سیگار کنیم و هر تریلی یک میلیون پاکت سیگار داشته باشد با به صف کشیدن آن‌ها امتدادشان تا کرج می‌رسد، چرا جلویشان را نمی‌گیرند.
نرخ ارزانترین و گرانترین پاکت سیگار در کشور
دبیر کل جمعیت نبرد با مصرف سیگار و دخانیات ارزانترین پاکت سیگار در تهران ۸۰۰ تومان و گرانترین ۸ هزار تومان است چنانچه میانگین قیمت را هزار تومان بگیریم با برآورد سالانه، ۱۰ هزار میلیارد تومان مردم خرج سیگار کرده و ۲ برابر خرج سیگار را خرج مریضی‌ها میکنند.