چه افرادی توانایی دارند خون بدهند، چه افرادی نه
با همه پیشرفت‌های علمی بشر در معالجه بیماران، هنوز هیچ ماده‌ای جایگزین خون نشده است. در سرزمین ما نیز ادامه زندگی حدود ۲۰۰۰ فرد بیمار تالاسمی و هزاران فرد بیمار دردمند دیگر (بیماران جراحی، نوزادان مبتلا به زردی، مصدومان تصادفات، زیان دیدگان حوادث غیرمترقبه، بیماران گرفتار سوختگی، گرفتاران به بدخیمی‌ها، بیماران دیالیزی، بیماران هموفیلی و …) به ایثار انسان‌های آگاه و دلسوزی که اهدا کننده مستمر خون تندرست و سالم هستند، وابسته است.
برای آن که شما قادر باشید خون خود را اهدا کنید باید واجد شرایطی باشید که بواسطه آن، اهدای خون نه برای سلامتی بدن شما عوارضی داشته باشد و نه برای فردی که مقرر شده است خونتان به او تزریق شود.
شرایط اهدای خون
دست کم سن هجده سال تمام و حداکثر ۶۰ سال (اهداکنندگان مستمر تا ۶۵)
دست کم وزن ۵۰ کیلوگرم
فواصل اهداءخون هر هشت هفته یکبار مشروط به آن که شمار دفعات آن در طول یکسال از چهار بار تجاوز نکند.
همراه داشتن اصل کارت شناسایی (شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه و برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی الزامی است)
درجه حرارت: میزان حرارت دهان نباید افزون‌تر از ۵/ ۳۷ درجه سانتی گراد باشد.
نبض: دکتر متخصص مرکز اهدای خون، دست کم به مدت ۱۵ ثانیه نبض اهدا کننده را شمارش میکند و به طور متداول شمار نبض بین ۵۰ تا ۱۰۰ عدد در دقیقه جهت اهدای خون مورد قبول است.
اهدا کنندگانی که شمار نبض کم‌تر از پنجاه عدد در دقیقه دارند تنها در حالتی پذیرفته میشوند که ورزشکار حرفه‌ای یا قهرمانی باشند.
فشار خون: فشار خون بیشینه (سیستولیک) باید مابین ۹۰-۱۸۰ میلی متر جیوه و فشار خون کمینه (دیاستولیک) باید مابین ۵۰- ۱۰۰ میلی متر جیوه باشد. فشار خون بیشینه نباید افزون‌تر از ۱۸۰ میلیمتر جیوه و فشار خون کمینه نباید افزون‌تر از ۱۰۰ میلیمتر جیوه باشد. اهدا کنندگانی که فشار خون بیشینه بیشتر از ۱۸۰ میلی متر جیوه و فشار خون کمینه بیشتر از ۱۰۰ میلی متر جیوه دارند فقط بعد از ارزیابی دکتر متخصص مرکز اهدای خون، پذیرفته میشوند.
شرایط اهدای خون
درصورت وجود پیشینه نکته‌های زیر حتماً دکتر متخصص انتقال خون را در جریان قرار دهید:
آلرژی ها: تب یونجه و· استفاده از دارو
· پیشینه اختلالات قلبی و سرخرگی ریوی کلیوی کبدی
· پیشینه تزریق خون و فرآورده‌های آن
· پیشینه غش صرع تشنج
· پیشینه وابستگی به مواد روانگردان تزریقی
· پیشینه اعمال جراحی
· پیشینه رفتارهای پر خطر
· پیشینه خالکوبی حجامت تاتو
· پیشینه زردی یا یرقان در خود و خانواده
مراحل اهدای خون
۱- ورود:
بعد از وارد شدن به بخش اهداکنندگان تابلوی پیام انتقال خون و هم چنین پمفلت‌های قرار گرفته در اختیارتان را مطالعه کنید.
داوطلب اهدا احتمال دارد بعد از مطالعه تابلوی پیام انتقال خون ویا پمفلت‌های موجود از اهدا خون انصراف داده و بدون هیچگونه توضیحی سازمان را ترک کند.
نیز امکان دارد داوطلب بعد از مطالعه و پیش از اعلام انصراف به صورت خصوصی با دکتر اهداکنندگان مشاوره کند.
۲- ثبت نام:
ثبت نام با کارت شناسایی معتبر عکس دار صورت میگیرد (اعلام کدملی و کدپستی خیلی پراهمیت می‌باشد) بعد لیبل اهدا و برگه خودحذفی محرمانه به اهداکننده ارائه می‌گردد.
۳- انجام تست هموگلوبین:
این مرتبه میزان هموگلوبین اهداکننده مقدار گیری می‌گردد.
۴- معاینه و مشاوره پزشکی:
در اتاق معاینه توسط دکتر، نبض، فشار خون و وزن شما مقدار گیری میشود و از نظر کاهش گلبول‌های قرمز خون نتیجه آزمایش هموگلوبین بررسی و بعد سوالاتی در زمینه مریضی‌ها و داروها و رفتارهای شخصی از شما پرسیده خواهد شد.
(مرحله مشاوره) این اهمیت را دارد که شما بدانید، بخش با اهمیتی از تضمین سلامت خون و فرآورده‌های آن وابسته به دقت و صداقت داوطلبین در پاسخگوئی به دکتر متخصص اهداکنندگان در زمینه سوابق بیماری، رفتارهای شخصی و یا رویارویی با عوامل خطرآفرین می‌باشد.
پنج اخذ رضایت نامه:
پس ار تأیید سلامت فرد توسط دکتر، رضایت نامه اهدا توسط داوطلب اهدا خون امضا خواهد شد.
۶- مرحله خودحذفی محرمانه:
داوطلب پس از مطالعه بروشور خودحذفی و معاینه و مشاوره پزشکی و اطلاع کامل از مطالب مرتبط به رفتارهای پرخطر همانطور که در پایین فرم ثبت نام توضیح داده شده است در زمینه مصرف و یا فقدان مصرف خون اهدایی نظر خود را اعلام می‌نماید.
– در صورت گزینش و انتخاب گزینه بله، خون اهداکننده بعد از تأیید آزمایشات غربالگری استفاده میشود.
– در صورت گزینش و انتخاب گزینه نه، با وجود انجام آزمایشات غربالگری، خون اهداکننده از چرخه مصرف خارج می‌گردد.
۷- مرحله اهدا خون:
داوطلبین پذیرفته شده به سالن خون گیری راهنمایی میشوند و توسط تکنیسین خونگیری، در شرایط استریل و با بکارگیری وسائل یکبار مصرف انجام میشود و ظرف مدت ۱۰-۵ دقیقه یک واحد خون از شما اخذ خواهد شد.
۸- استراحت و پذیرایی:
اهداکننده حدود ۱۵-۱۰ دقیقه پس از اهدای خون، بر روی تخت استراحت می‌نماید و بعد پذیرایی بعمل می‌آید.
زمان میانه برای همه مراحل اهدای خون حدود سی دقیقه می‌باشد.
۹- اطلاع رسانی تلفنی (Call back):
با ارائه بروشور مربوطه ضمن ارائه توصیه‌های بعد از اهدای خون از اهداکننده درخواست می‌گردد تا در حالت بروز نشانه‌های مرتبط به مبتلا شدن به هرنوع بیماری میکروبی در حین روز‌های آتیه و یا اعلام هرگونه سوابق پزشکی فراموش شده نظیر پیشینه استفاده از دارو ییی …، انتقال خون استان تهران را برای حذف خون اهدایی در جریان امر قرار بگذارد.
مراحل اهدای خون
چه افرادی نباید خون اهدا کنند؟
اهدای خون کاری نیکوکارانه برای نجات همنوعان است ولی گاه به جای افراد تندرست، کسانی سراغ اهدای خون می‌روند که به جای کمک به تندرستی دیگران احتمال دارد تهدیدکننده زندگی آن‌ها شود.
*بیماران دارای پیشینه قلبی و سرخرگی، ریوی شدید مانند آسم، سکته مغزی ، تشنج و قندی وابسته به انسولین
*افراد با پیشینه مبتلا شدن به بیماریهای میکروبی مانند هپاتیت بی، هپاتیت سی و یا ایدز
*افرادی که حتی برای یکبار به خود مواد روانگردان تزریق کرده اند.
*مبتلایان به بیماری هموفیلی یا هرگونه فاکتور انعقادی دیگر
*کسانی که هرگونه تکاپوی جنسی مشکوک داشته اند.
*افرادی که تزریق خون، پیوند اعضاء یا بافت داشته اند تا یکسال مجاز به اهدای خون نیستند.
*کسانی که خالکوبی یا حجامت کرده یا گوش یا قسمت دیگری از جسم خود را بتازگی سوراخ کرده اند.
*افرادی که در مواجه با حوادث شغلی (حرفه پزشکی و دندانپزشکی) مانند فرورفتن سوزن در بدن قرار گرفته اند.
*فردی که الکترولیز کرده یا درمان طب سوزنی انجام داده است.
* گرفتاران به بیماری مقاربتی یا افرادی که تحت مداوا قرار گرفته اند و یا افزون‌تر از ۷۲ ساعت در بازداشتگاه بوده اند نباید خون اهدا کنند.
*افراد مشکوک به بیماریهای پرخطر
به علت آن که سازمان انتقال خون به صورت رایگان بعضی از آزمایش‌های میکروبی مرتبط به بیماریهای ایدز ، هپاتیت B و هپاتیت C را بر روی خون اهداکنندگان انجام میدهد، بعضی افراد در وقت احساس بیماری یا مشکوک شدن به آن با اهدای خون خود قصد انجام این نوع ازمایشات را به صورت رایگان دارند. ولی بایست بدانید این آزمایش‌ها علی الخصوص آزمایشات مرتبط به بیماری ایدز در مراکز گزینش شده‌ای در سطح شهر به صورت رایگان در اختیار اشخاص قرار میگیرد.
در نهایت خواهشمندیم با یک اقدام خودخواهانه جان یکسری اشخاص را به مخاطره نیندازید.
*کسانی که در مرحله پنجره بیماری هستند.
چنانچه اشخاص در مرحله پنجره، خون خود را اهدا کنند آزمایش‌های کنونی قادر نیست آن را مشخص کند. در تشخیص بیشتر بیماریهای عفونی، مبنای آزمایش‌های معمول طبی یافتن آنتی بادی ضد عوامل بیماری زا در خون‌های آزمایش شده است و نه یافتن خود این عوامل
از زمان ورود عامل بیماری زا به جسم فرد آلوده تا ساخته شدن آنتی بادی ضد آن احتمال دارد هفته‌ها یا حتی ماه‌ها زمان ببرد. در حقیقت دربیماری هایی مانند هپاتیت B، C و ایدز که با خون سرایت می‌یابند، از وقتی که ویروس بیماری زا وارد بدن میشود تا وقتیکه بیماری توسط بررسی خون قابل شناسایی شود، مدتی زمان میبرد.
این موقع را «دوره پنجره» می‌نامند.
در این مرحله گرچه در خون اشخاص ویروس وجود دارد ولی نتیجه آزمایش آن‌ها منفی است.
چنانچه این خون به فردی تزریق شود میتواند باعث منتقل شدن بیماری به فرد اخذ کننده خون شود.