آشنا شدن با یونجه سلطان گیاهان
«یونجه» که در فارسی به آن «اسپست باغی»، «سپست»، «سبیس» یا «درفا»، در افغانستان «اسپیشتا» و در ترکی بدان «یونجه»، به رومی «میدیکی»، به مصری «قضب» و به عربی «رطبه» یا همان «فصفصه» گویند، گیاهی است علفی، پایا و از تیره پروانه واران و همدسته شبدرها که ارتفاع آن تا یک متر میرسد.
دارای ساقههای بلند و برگچههای نازک، نوک تیز و بیضی شکل.
گل هایش غالباً بنفش، کوچک یا گاهی زردرنگ است و به صورت سیر، میوه «یونجه» مانند صدف بوده و دانه درون میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آن است.
«یونجه» ریشهای بسیار ژرف دارد که تا ۳ متر به عمق زمین نفوذ میکند، در نهایت ویتامینها و عناصر معدنی را از خاک تهیه میکند.
این گیاه از علفهای پسندیده مراتع است و بهترین نوع آن سبز املس (نرم) است این گیاه بایست گفت نقطههای دنیا رشد میکند و به صورت وحشی در برخی قسمتهای معتدل آسیا و شمال آفریقا میروید که اشکال و انواع دارد.
طبع یونجه تازه در پایان اول گرم وتر و خشک آن، خشک و گرم است و قوتش تا پنج سال باقی میماند.
فواید یونجه
از دیگر فواید گیاه یونجه این است که محتوی میزان چشمگیری پروتئین است.
افزون بر این ریشه گیاه یونجه قابلیت آن را دارد که تا عمق هجده متری زمین هم پیشروی کرده و ویتامینها و عناصر معدنی بیشتری را از خاک جذب کند.
دمنوش چیست؟
دَم نوش نوعی آشامیدنی است که در آن جزیی از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوستِ میوه یا اجزای دیگر داروهای گیاهی که قابل حل در آب است، بصورت خشک یا تازه استفاده میشود.
دم کردن یا گرفتن عصاره به وسیلهٔ آب متداولترین و قدیمیترین روش به کار بردن درمانهای گیاهی است.
روش تهیه بدین شکل است که اول روی گیاه که به طرز صحیحی خرد شده آبجوش میریزند، سپس آنرا به مدت ۵–۳ دقیقه در یک ظرف در بستهٔ شیشهای یا چینی میگذارند و گاهی آن را هم میزنند و بعد مایع را از کاغذ صافی یا الک با شبکهٔ ریز عبور میدهند در ایران در سالهای اخیر دم نوشهای گیاهی و میوهای مورد استقبال و استفاده از بعضی خانوارها قرار گرفته است.
این استقبال علل گوناگونی دارد.
برخی برای نفع درمانی از این دم نوشها استفاده میکنند.
تعدادی برای تنوع بخشیدن به آشامیدنی هر روزه، آن را مصرف میکنند و بعضی هم به دلیل این که دم نوش را یک آشامیدنی شیک میدانند، برای پذیرایی از آن استفاده میکنند.
تاریخچهٔ دم نوش را نمیتوان از تاریخچهٔ داروهای گیاهی جدا کرد.
گرچه داروهای گیاهی منشأ طبیعی دارند و در قیاس با دواها و داروهای شیمیایی عارضههای کمتری ایجاد مینمایند، ولی مصرف بی رویه یا غیرعلمی بعضی از این گیاهان میتواند منجر به عارضههای ناخواسته و حتی مسمومیتهای شدید گردد؛ بنابراین مصرف دم نوشها نیز همانند دواها و داروهای شیمیایی بایست با آگاهی و بعد از اطلاع از سازوکار عمل آنها باشد.
برای نمونه مصرف گل گاوزبان ایرانی به تنهایی در آنهایی که بالارفتن فشار خون دارند، میتواند شدیدأ مخاطره انگیز باشد.
خانمهای حامله یا شیرده تنها بعد از مشاوره با دکتر، مجاز به مصرف دم نوشها هستند.
در دم نوشهای ترکیبی بطور معمول چند گیاه جهت یک رسیدن یک منظور و هدف با هم ترکیب میشوند، به عنوان نمونه گروهی از دم نوشهای ترکیبی انرژی زا هستند و برخی دیگر اندک کنندهٔ فشارخون و گروهی دیگر آرام کننده هستند که برخلاف انرژی زاها که تپش قلب و انرژی را افزایش میدهند، به آرامش و تنش زدایی از تن کمک میکنند.
اثرات درمانی دمنوش یونجه
طرز تهیه دمنوش یونجه
مروری بر خواص یونجه
از دیگر فواید گیاه یونجه این است که محتوی میزان چشمگیری پروتئین است.
افزون بر این ریشه گیاه یونجه قابلیت آن را دارد که تا عمق هجده متری زمین هم پیشروی کرده و ویتامینها و عناصر معدنی بیشتری را از خاک جذب کند.
بررسیهای گذشته بیانگر آنست که مصرف گیاه یونجه میتواند در پاک سازی روده از مواد سمی تاثیرگذار باشد.
هم چنین گیاه یونجه کلسترول نامطلوب را کاهش میدهد و در تصفیه خون تاثیردارد.
ترک اعتیاد با یونجه
روش طبیبان قدیم ایران در معالجه اعتیاد، ساختن دواهایی بود که معتاد را نسبت به خود اعتیاد متنفر و حساس میکرد و برای این کار بطور معمول از تعفن یونجه، افسنتین و چند گیاه دیگر استفاده میکردند.
اخیراً داروسازان قدیمی هند یونجه نو را خرد کرده دو ماه در الکل خیسانده و بعد یک استکان آن را با میزانی آب موقع خماری به معتاد میخورانند و بعد دستور میدهند که از ماده مورد اعتیاد خود میشود از.
محلول الکلی یونجه بخاطر داشتن ماده صابونی (ساپونین) فرد را ناراحت کرده و نسبت به ماده مورد اعتیاد متنفر و بیزار میسازد و تا زمانی زیاد از آن بدش میآید.
این شیوه سابقاً در ایران برای علاج وابستگی به الکل بود، اکنون برای معالجه معتادان به تریاک و سیگار و حتی هروئین به کار رفته و نتیجه بسیار خوب داده است.
بکارگیری یونجه در وقت شیردهی و بارداری
خانمهای حامله یا شیرده تنها بعد از مشاوره با دکتر، مجاز به مصرف دمنوش هستند در موقع بارداری ، بخش زیادی از گیاهان مورد کاربرد در دم نوش میتواند زیان آور باشد.
حتی امکان دارد در اوایل حاملگی، احتمال سقط و یا وزن اندک موقع بدنیا آمدن را بالا ببرد.
بعضی از این دم نوشها زیان آور شامل: یونجه
مضرات مصرف یونجه
ترکیبات شیمیایی یونجه
ترکیبات شیمیایی یونجه بر حسب آنکه عمل تجزیه روی این گیاه برنا (قبل از گل دادن) یا در شروع گل دادن و یا بعد از پیدایش گل انجام گیرد تفاوت مینماید.
بطوریکه در گیاه برنا، میزان پروتئینها زیادتر از شروع گل دادن و برعکس مواد سلولزی و هیدراتهای کربن آن کمتر است.
آنزیمهای بسیاری در یونجه یافت میشود که از آنها میتوان به اینورتاز و پکتیناز اشاره کرد.
«یونجه» شامل حدود بیست درصد پروتئین میباشد.
علاوه بر اینها حاوی هیدراتهای کربن، دیاستازها، نوعی ساپوتین با اثر عطسه آور، ستنها، دو ماده رنگی، اسید فسفریک و ویتامینهای مختلف است.